2014
Akcija borbe protiv pojava prevare u penzijskom sistemu pod nazivom „Stop prevarama do penzije pošteno“, koju je Fond PIO Republike Srpske pokrenuo prije dvije i po godine, iz dana u dan daje sve bolje rezultate. U proteklom periodu po osnovu pravovremenog reagovanja na isključenje iz isplate onih korisnika prava koji blagovremeno i propisno ne dostave potvrdu o životu, JMB, uvjerenje o redovnom školovanju, odnosno studiranju Fond je uštedio oko 18 miliona KM.
Samo u prvih osam mjeseci 2014. godine, po navedenim osnovama, obustavljena je isplata za 19.778 korisnika prava, što u finansijskom smislu iznosi blizu 6 miliona KM. Poređenja radi, broj isključenih iz isplate u prvih osam mjeseci ove godine, sa 19.778 pojedinačnih obustava, veći je za 38 % u odnosu na isti period prošle godine. Time je i finansijska ušteda od oko 6 miliona KM za 1,7 miliona KM veća nego za osam mjeseci prošle godine. U prethodnom periodu, od postojanja Fonda, ovo pitanje je zanemarivano i niko se ozbiljnije njime nije bavio, te su tako i milioni maraka otišli u nepovrat, jer je i povrat sredstava, putem regresnog postupka, bio zapostavljan ili se pak radilo o vrlo malim, zanemarljivim, sumama. Naime, u prethodnom periodu značajan broj korisnika prava koji živi van teritorije Republike Srpske potvrde o životu je dostavljao ne u originalu već faksom, telefonskim javljanjem, ovjerom istih kod organa koji nisu nadležni za taj postupak i sl. Pojedini studenti uvjerenja o redovnom školovanju su dostavljali iako nikada nisu ni upisali fakultet. Sve to od strane Fonda nije adekvatno provjerano, što je direktno uticalo na isplatu milionskih iznosa korisnicima prava koji u momentu isplate za to nisu ispunjavali zakonom propisane uslove.
Ohrabruju i sve smjelije prijave savjesnih građana na besplatnu telefonsku liniju Fonda 080 050 100 i upućene prijave i predstavke na osnovu kojih je, nakon izvršenih provjera i procesuiranja, iz isplate za proteklih dvije i po godine trajno isključeno blizu 300 korisnika prava.
Potpisivanjem sporazuma o razmjeni podataka za slučaj smrti korisnika sa Hrvatskim mirovinskim zavodom, Republičkim fondom PIO Srbije, Penzionim fondom Slovenije i ranije sa Fondom PIO Crne Gore i Makedonije uštede svih potpisnika sporazuma će biti znatno povećane i na godišnjem nivou mjerene u desetinama miliona maraka.
Invalidske penzije – trend stalnog smanjenja
Zakon o penzijskom i invalidskom osiguranju (u primjeni od 2012. godine) i Uredba o medicinskom vještačenju (u primjeni od 2013. godine), poštrenim odredbama i kriterijumima, u značajnoj mjeri uticali su na smanjenje broja korisnika prava na invalidsku penziju. Stalna akcija „Stop prevarama, do penzije pošteno“, koju Fond sprovodi već dvije i po godine, i akcija “Loto” koju Ministarstvo unutrašnjih poslova Republike Srpske, zajedno sa Okružnim tužilaštvom, sprovodi na cijeloj teritoriji Republike dale su dodatni efekat na trend smanjenja.
U toku 2010. godine registrovano je 226.683 korinsika prava, od čega je korisnika prava na invalidsku penziju bilo 40.947 ili 18,06%.
Na kraju 2011. godine u strukturi svih korisnika prava od 233.143 korisnici invalidske penzije su učestvovali sa 17,8% ili 41.407 korisnika.
Godinu dana nakon primjene Zakona iz 2012. godine, koji je u značajnoj mjeri pooštrio uslove za ostvarivanje prava na invalidsku penziju, procenat korisnika invalidske penzije je 17,5% ili 41.440 korisnika.
Primjenom Uredbe na kraju 2013. godine u Fondu je ukupno registrovano 41.135 korisnika invalidske penzije ili 16,89%, u odnosu na 244.684 svih korisnika prava.
Trend pada broja korisnika prava na invalidsku penziju je nastavljen i u prvih šest mjeseci 2014. godine, tako da korisnici ove vrste prava u ukupnoj strukturi penzija učestvuju sa 16,62% ili 41.004 korisnika.
Za tri i po godine Fond je evidentirao povećanje ukupnog broja korisnika prava za 8,82% ili za 20.008, sa 226.683 na 246.691. Istovremeno, na drugoj strani, kod korisnika prava na invalidsku penziju u istom periodu imamo porast od svega 57 korisnika ili 0,14%, sa 40.947 na 41.004 korisnika.
Učešće korisnika prava invalidske penzije u proteklih tri i po godine znatno je poboljšan, odnosno smanjem je sa 18,06% koliko je iznosio u decembru 2010. godine na sadašnjih 16,62%, što nas približava procentu ove vrste prava u razvijenijim zemljama.
Iz navedenog proizilazi da ukupan broj korisnika prava na invalidsku penziju stagnira, a prema procenama do kraja godine očekuje se da broj korisnika prava na invalidsku penziju bude manji nego što je bio pre četiri godine.
U poslednje tri i po godine penzijski sistem Republike Srpske, pored konstantnog pada procenta korisnika prava na invalidsku penziju, istovremeno bilježi i povećanje učešća korisnika prava na starosnu penziju sa 109.494 ili 48,3% u 2010. godini na 128.295 ili 52% korisnika prava u junu ove godine.
Oba ova trenda pad procenta korisnika prava na invalidsku penziju, koji se u razvijenim zemljama kreće od 12-15% i porast procenta korisnika prava na starosnu penziju, koji se, takođe, u razvijenim zemljama kreće od 55-65%, zajedno predstavljaju veoma pozitivan i poželjan trend u penzijskom sistemu Republike Srpske.
Povećanje pojedinačnih obustava penzija
U periodu januar-jun 2014. godine, u okviru akcije “Stop prevarama do penzije pošteno” i doslednom primjenom člana 140. Zakona o PIO (prijava Fondu činjenica koje utiču na pravo, u roku od 30 dana) izvršeno je 16.174 pojedinačne obustave isplate penzije. To je za 40,1% više nego u istom periodu 2013. godine (11.543 obustava) ili čak 166 % više nego u prvom polugodištu 2012. godine (7.466 obustava). Razlozi obustave su: nedostavljanje potvrde o životu, potvrde o školovanju-za učenike i studente, nedostavljanje JMB. Time je za prvih šest mjeseci 2014. godine ostvarena ušteda od 4,8 miliona KM, što je za 1,5 miliona KM više nego u istom periodu 2013. ili za 2,6 miliona KM više nego 2012. godine. Nakon dostavljanja dokumentacije u prvih šest mjeseci ove godine, u skladu sa zakonskim propisima, u isplatu je ponovo uključeno 1.541 korisnika, što je u odnosu na isti period prošle godine, kada je bilo 1.603 ponovo uključenih, za 62 manje. Podsjećamo, pojedinačnih obustava ukupno u 2012. godini bilo je 16.678, od čega je aktivirano za 4.006 korisnika, a u 2013. godini 23.784 obustava, odnosno 4.047 ponovo aktiviranih.
U praćenju ovih promjena, posebno činjenice o životu, znatnu pomoć pruža povezanost Fonda PIO sa bazom podataka iz Knjige umrlih, putem Ministarstva uprave i lokalne samouprave Republike Srpske, a time i povezanosti sa svim lokalnim upravama.Tako se omogućava da se činjenica smrti korisnika prava odmah evidentira, i tako onemogućava preplata penzije i dr. te će Fond PIO dosledno nastaviti praćenje ovih promjena. Sličnu saradnju Fond PIO ima i sa Fondom PIO Crne Gore. Predstoji potpisivanje sličnih sporazuma i sa ostalim državama nastalim na prostoru bivše SFRJ, budući da su određeni poslovi između fondova sadašnjih država a bivših republika SFRJ povezani i isprepleteni.
Povećanje pojedinačnih obustava penzija u 2014.
U okviru akcije “Stop prevarama do penzije pošteno”, doslednom primjenom člana 140. Zakona o PIO (prijava činjenica koje utiču na pravo u roku od 30 dana) u periodu januar-maj 2014. godine izvršeno je 14.116 pojedinačnih obustava isplate penzije. To je za 39,5% više nego u istom periodu 2013. godine (10.117) ili 132 % više nego u 2012. godini (6.618). Razlog obustave su: nedostavljanje potvrde o životu, potvrde o školovanju-za učenike i studente i nedostavljanje JMB. Time je za prvih pet mjeseca ove godine ostvarena ušteda od 4,2 miliona KM, što je za 1,3 miliona KM više nego u istom periodu 2013. ili za 2,3 miliona KM više nego 2012. godine.
Nakon dostavljanja dokumentacije u prvih pet mjeseci ove godine, u skladu sa zakonskim propisima, u isplatu je ponovo uključeno 1.340 korisnika, što je u odnosu na isti period prošle godine, kada je bilo 1.528 ponovo uključenih, za 188 manje.
Podsjećamo, pojedinačnih obustava u 2012. godini ukupno je bilo 16.678, od čega je nakon dostavljanja dokumentacije aktivirano 4.006 korisnika, a u 2013. godini od 23.784 pojedinačnih odnosno ponovo je aktivirano 4.047.
U praćenju promjena na ovom planu, posebno činjenice o životu, znatnu pomoć pruža povezanost Fonda PIO sa bazom podataka iz Knjige umrlih, putem Ministarstva uprave i lokalne samouprave Republike Srpske, a time i sa svim lokalnim upravama.To omogućava da se činjenica smrti korisnika prava odmah evidentira, i tako predupređuje preplata penzije i dr. Sličnu saradnju Fond PIO ima i sa Fondom PIO Crne Gore. Uskoro predstoji potpisivanje sličnih sporazuma i sa ostalim državama nastalim na prostoru bivše SFRJ, budući da su određeni poslovi između fondova sadašnjih država povezani i isprepleteni.