2016
Doslednom primjenom Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju Republike Srpske Fond PIO je u prvih deset mjeseci ove godine privremeno obustavio isplatu penzija u 27.316 pojedinačnih slučajeva. U prosjeku 2.700 pojedinačnih obustava mjesečno.
Najveći broj privremenih obustava izvršen je u januaru kada je evidentirano 7.327 obustava isplate penzija, a najmanji u avgustu, 1.287. Postupajući na ovakav način Fond je privremeno obustavio isplatu u iznosu od 3,9 miliona KM.
I ove godine, kao i prethodnih, pokazalo se da nakon privremene obustave isplate penzije, tek svaki četvrti korisnik prava naknadno dostavi potrebnu dokumentaciju, čime ispunjava uslove za isplatu privremeno obustavljenih penzija i nastavak redovne isplate u narednom periodu. To je u prvih deset mjeseci ove godine, evidenterino kod 7.240 korisnika prava koji su vraćeni u redovnu isplatu. Njima je nakon ponovnog uključivanja u isplatu retroaktivno isplaćeno ukupno 2,2 miliona KM.
Ni nakon deset mjeseci u 2016. godini korisnici prava (2.405) kojima je privremeno obustavljena isplata, još uvijek nisu dostavili potrebnu dokumetaciju, kako bi im redovna isplata penzija bila nastavljena, čime je u Budžetu Republike ostvarena efektivna ušteda u iznosu od blizu dva miliona KM.
Od januara 2012. zaključno sa 31.10.2016. godine obustavljeno je, privremeno, 142.736 isplata penzija, a nakon dostavljanja potrebne dokumentacije isplata je u istom periodu izvršena u 29.255 slučajeva. Time je ostvarena efektivna ušteda u Budžetu Republike od 25 miliona KM.
Milionske uštede Fondu i Budžetu Republike omogućila je dosledna primjena Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju, elektronska uvezanost sa matičnim uredima u Republici Srpskoj, odnosno matičnim knjigama umrlih, kao i potpisani Sporazumi o elektronskoj razmjeni podataka između Fondova/Zavoda država bišve SFRJ.
Postupanjem na ovakav način sprečava se svaki pokušaj ostvarivanja prava na nelegalan način i mogućnost nastanka preplate, čime Fond potvrđuje visok stepen primjene standarda kvaliteta u poslovanju i maksimalnu odgovornost prema javnim sredstvima.
Sudska presuda-prestanak prava u postupku vanredne kontrole
Nakon nedavne prve sudske presude u slučaju H.Z. iz Bileće, gdje je u postupku vanredne kontrole sticanja prava na invalidsku penziju osporena ispravnost medicinske dokumentacije i odlučeno u korist Fonda PIO, ubrzo je uslijedila i druga presuda Okružnog suda u Trebinju, sada u slučaju Š.M ,takođe iz Bileće. I u ovom slučaju u postupku vanredne kontrole utvrđeno je da je medicinska dokumentacija sa VMA Beograd,priložena u postupku ostvarivanja prava, bila lažna i da je imenovani 2009. godine ostvario pravo na invalidsku penziju suprotno propi-sima, nakon čega mu je u decembru 2015. godine rješenjem nadležne filijale Fonda PIO Trebinje utvrđen prestanak prava na penziju. Potom je u drugostepenom postupku odbijena i žalba, nakon čega je Š.M, protiv Fonda PIO, podnio tužbu Okružnom sudu u Trebinju,tražeći poništenje rješenja o prestanku prava.
Ipak, Okružni sud u Trebinje nedavno je donio PRESUDU kojom se tužba Š.M. odbija kao neosnovana, a istovremeno odbija i zahtjev za naknadu troškova upravnog spora.
Primjeri sudskih presuda u slučaju Š.M. i H.Z. a uzimajući u obzir da se do sada najveći broj i drugih slučajeva prestanka prava, usled nevjerodostojne medicineske dokumentacije, odnosi na područje filijale Trebinje, navode na zaključak da će i naredni sudski postupci, ukoliko do njih dođe, biti riješeni na isti način kao i ova dva, budući da se radi o istoj pravnoj stvari.
Podsjećamo,u dosadašnjem toku kontrole ispravnosti medicinske dokumentacije pri ostva-rivanju prava na invalidsku penziju Fond PIO je zatražio provjeru kod korisnika prava na invalidsku penziju. Od toga za sedam većih i značajnih medicinskih ustanova iz Srbije i BiH, za 98 slučajeva, potvrdile su da je ta dokumentacija, dostavljena na provjeru, na osnovu koje je i ostvareno pravo nije vjerodostojna.
U postupku vanredne kontrole nalaz, ocjena i mišnjenje tročlanog ljekarskog tima u pravilu glasi da u takvim slučajevima nema gubitka radne sposobnosti, nakon čega onda nadležna fili-jala i donosila rješenje o prestanku prava na invalidsku penziju.
Pojedinačne obustave penzija u 2016. godini
Doslednom primjenom Zakona o PIO (prijava Fondu PIO činjenica koje utiču na pravo, u roku od 30 dana) u okviru akcije “Stop prevarama do penzije pošteno” u periodu januar-jun 2016. godine izvršeno je ukupno 20.600 pojedinačnih obustava isplate penzije. Obustave su izvršene najviše zbog nedostavljanja potvrde o životu, školske potvrde za korisnike porodične penzije ali i zbog utvrđivanja novih činjenica provjerom prijava građana u situacijama kada postoje osnovi sumnje da je pravo ostvareno na nezakonit način. Istovremeno u prvih šest mjeseci 2016. godine, nakon dostavljanja neophodne dokumentacije u isplatu je ponovo uključeno 6.079 korisnika, odnosno 33,8% ili nešto više od svakog trećeg korisnika.
U pojedinačnim obustavama, pored doslednosti u primjeni zakonskih odredbi, za šest mjeseci ostvarena je i znatna ušteda u iznosu od 2,9 5 miliona KM.
Inače, Fond PIO postupak pojedinačnih obustava dosledno sprovodi od 2012. godine, kada je i počela akcija “Stop prevarama do penzije pošteno”, kao stalni oblik borbe protiv različitih prevarnih oblika pri ostvarivanju prava na penziju.
U periodu 2012-2015. godine ukupno je bilo 115.420 pojedinačnih obustava, dok je istovremeno u isplatu ponovo uključeno 22.015 korisnika, odnosno 19,07% ili tek svaki peti korisnik, pri čemu je ostvarena ušteda viša od 23 miliona KM.
Najveći broj obustava od 45.749 bio je u 2015. godini, od čega je u isplatu ponovo uključeno 9.860 korisnika, odnosno 21,55% ili nešto više od svakog petog korisnika. U 2014. godini bilo je 29.166 pojedinačnih obustava, a 4.102 ponovo uključenih u isplatu, odnosno 14,06% ili tek svaki sedmi korisnik.
U 2013. godini bilo je 23.784 pojedinačnih obustava isplate penzije, a 4.047 sa ponovo uspostavnjenom isplatom, dok je u 2012. godini bilo 16.721 pojedinačna obustava, a 4.006 ponovo uključenih u isplatu penzije.
U protekle četiriipo godine pravovremenim i doslednim obustavama isplate korinicima prava koji u određenom momentu ne ispunjavaju propisane uslove Fond je uštedio više o 26 miliona KM. Tim uštedama pored mjera koje preduzima sam Fond doprinijeli su dijelom i potpisani Sporazumi o razmjeni podataka između Fondova/Zavoda država bišve SFRJ. Postupanjem na ovakav način sprečava se svaki pokušaj ostvarivanja prava na nelegalan način, a istovremeno sprečava mogućnost nastanka preplate, pri čemu Fond potvrđuje maksimalnu odgovornost prema javnim sredstvima.
U pogledu doslednog zakonskog postupanja pri ostvarivanju prava izdvaja se i nedavna provjera ispravnosti školskih potvrda za studente, korisnike porodične penzije, koji studiraju u Republici Srpskoj, Srbiji, Federaciji BiH, Hrvatskoj, Crnoj Gori i Sloveniji. U kontroli za 3.659 studenata kod 106 javnih i privatnih univerziteta otkriveno je 111 spornih školskih potvrda, od toga 63 u Republici Srpskoj. Uglavnom se radi o neblagovremenom prijavljivanju završetka redovnog školovanja, ali je bilo i pojedinačnih, drastičnih, slučajeva falsi-fikovanja školskih potvrda. U takvim slučajevima dolazilo je i do većih preplata penzije, koje se moraju vratiti Fondu, a protiv takvih lica istovremeno se podnosi i krivična prijava.
Lažnom dokumentacijom do invalidske penzije
Uz osnovanu sumnju da je pravo na invalidsku penziju ostvareno na nezakonit način, odnosno prevarom na osnovu falsifikovane medicinske dokumentacije, Fond PIO je stalnom akcijom “Stop prevarama do penzije pošteno” nedavno za 11 korisnika kod VMA Beograd zatražio provjeru ispravnosti medicinske dokumentacije. Odgovor iz Klinike za psihijatriju i Klinike za opštu hirurgiju ove renomirane zdravstvene ustanove uslijedio je u kratkom roku i glasi: za sedam lica medicinska dokumentacija je vjerodostojna, dok se kod četiri lica radi o falsfikovanoj medicinskoj dokumentaciji, na osnovu koje je ostavareno pravo na invalidsku penziju.
Posebna je priča kako su ova lica pokušali obmanu, a što je napisano u odgovoru VMA:
– Za B.D.(1955) iz Trebinja, pravo ostvareno 2005.godine, otpusno pismo Klinike za psihijatriju od januara 2004. godine nije vjerodostojno, jer pacijent pod tim imenom i prezimenom nikad nije bio liječen u VMA. U knjigama protokola za 2003. i 2004. godinu nijedan pacijent u periodu od 26.11.2003-05.01.2004. godine nije bio liječen pod dijagnozama navedenim u otpusnoj dokumentaciji imenovanog, koju je na provjeru dostavio Fond PIO.
– U predmetu P.B. (1962) iz Berkovića, pravo je ostvareno 2008. godine falsifikovana su oba dokumenta, i “Specijalistički nalaz ” iz avgusta 2008. godine i ”Otpusno pismo” od jula 2008. godine. Obrasci na kome su napisani nalazi su potpuno falsifikovani, tako da na nepravilnom engleskom jeziku stoji CLINICAL OF PSYHIJATRI, na faksimilima su imena postojećih ljekara ali sa formom i sadržajem koji ne odgovaraju originalu, između ostalog sa neuobičajeno punim nazivom titule ”docent”. Pored toga, drugi ljekar nikada nije bio načelnik kako je navedeno, potpisi su nevjerodostojni, broj istorije bolesti lažan, nalazi kao takvi nikada nisu protokolisani ni u jednoj knjizi i ova osoba jednostavno nikada nije lečena u Klinici za psihijatriju VMA, navedeno je u odgovoru VMA Beograd, koji je dostavljen Fondu PIO.
– Istu vrstu prevare sa otpusnim pismom i specijalističkim nalazom, iz jula i avgusta 2008. godine VMA je potvrdila i za I.Đ.(1967) iz Trebinja, koji je pravo na invalidsku penziju ostvario 2008. godine, dok je za N.S. (1966) iz Bileće, pravo ostvario 2008. godine, potvrđeno da je pored falsifikovanja medicinske dokumentacije iz 2008. falsifikovan i dopunski nalaz od 2011. godine. VMA je takođe potvrdila da ni ova dva korisnika prava nikada nisu liječena u Klinici za psihijatriju ove zdravstvene ustanove.
Pored VMA Beograd, odlična saradnja uspostavljena je i sa Kliničkim centrom Crne Gore, koji potvrđuje dobru uzajamnu saradnju u razmjeni podataka kojima se otkrivaju prevare pri ostvarivanju prava na invalidsku penziju u ranijem periodu, a naročito 2007-2010. Na zahtjev Fonda da se izvrši provjera za 17 lica, korisnika prava na invalidsku penziju, ova zdravstvena ustanova nije potvrdila vjerodostojnost medicinske dokumentacije za ukupno 13 lica, od kojih su neki otkriveni u prevari i kod pojednih zdravstvenih ustanova u Srbiji i BiH.
Svi otkriveni “prevaranti” su pozvani na vanrednu kontrolu, koja u pravilu rezultira prestankom prava na invalidsku penziju. Moramo istaći da se jedan broj otkrivenih “prevaranata” ne odaziva na vanrednu kontrolu, vjeorvatno svjesni činjenica falsifikata i prevare, dok ih većina i ne zna gdje se nalazi klinika u kojoj su navodno liječeni, a mnogi odmah i priznaju da nikada nisu liječeni od bolesti na osnovu koje su ostvarili pravo na invalidsku penziju.
U okviru akcije “Stop prevarama do penzije pošteno” provjera ispravnosti školskih potvrda izvršena je u oktobru 2015. godine za studente javnih univerziteta Banja Luka i Istočno Sarajevo, kada je otkriveno oko 40 slučajeva nelegalnog korištenja prava na porodičnu penziju i u situaciji kada je školovanje završeno ili prekinuto a da Fond u skladu sa Zakonom o tome nije obaviješten, pa je splata penzije nastavljena, iako je bezuslovno morala biti obustavljena.
Zanimljiv je slučaj “studentkinje” S. M. (1992) iz Prijedora koja je bila korisnik prva na porodičnu penziju, iako je za školsku 2013/2014, 2014/2015 i 2015/2016 godinu tri puta dostavljana potvrda o redovnom školovanju, a da zapravo fakultet u tom periodu nikada nije ni vidjela. U odgovoru Poljorivrednog fakulteta u Banja Luci, precizno je navedeno da imenovana nikada nije bila student ove visokoškolske ustanove. Takvom drastičnom prevarom nepravilno je isplaćivano pravo na porodičnu penziju u trajanju od dvije i po godine, a nakon otkrivene prevare u skladu sa provedenim postupkom 10. marta ove godine utvrđen je prestanak prava na porodičnu penziju sa 31.08.2013. godine. U ovom slučaju i majka koja je bila korisnik prava uz dijete, za koje se pokazalo da nije ni bilo na redovnom školovanju, na isti dan prestaje pravo na porodičnu penziju. I u ovom slučaju, kao i u svim prethodnim uslijedio je zahtjev za povrat više isplaćenih sredstava i krivična prijava tužilaštvu za vinovnika falsifikovanja dokumentacije, što pokazuje da se pravo na penziju može koristiti samo uz zakonom propisan način.
Sve savjesne i odgovorne građane, koji imaju bilo kakvih saznanja, da je bilo koje lice ostvarilo pravo na penziju mimo zakonskih propisa, pozivamo da ista odmah prijave Fondu PIO i pomognu nam u borbi protiv korupcije i nezakonitog načina ostvarivanja prava na penziju.
I dalje prevare sa invalidskim penzijama
U poslednjih mjesec dana Fond PIO je u okviru borbe protiv prevarnih oblika i stalne akcije “Stop prevarama do penzije pošteno” zatražio provjeru ispravnosti medicinske dokumentacije za 38 korisnika prava na invalidsku penziju. Uvidom u spise ovih korisnika prava u izražena je sumnja u validnost priložene medicinske dokumentacije na osnovu koje su i ostvarena prava na invalidsku penziju. Upit za potvrdu validnosti medicinske dokumentacije upućen je:
-Klinici za psihijatrijske bolesti “Dr Laza Lazarević” Beograd, za ukupno 11 korisnika prava, od čega 8 sa područja filijale Trebinje i 3 sa područja filijale Banja Luka;
-JU Kantonalna bolnica “Dr Safet Mujić” Mostar za 27 korisnika prava sa područja filijale Trebinje.
Obe zdravstvene ustanove su na krajnje profesionalan način u veoma kratkom roku, kao što je to bilo i u prethodnim slučajevima, poslale detaljne odgovore za svakog pojedinca. Rezultat je da ispravnost medicinske dokumentacije nije potvrđena u 24 slučaja, dok je ispravnost potvrđena u 14 slučajeva.
Klinika “Dr Laza Lazarević” je u odgovoru potvrdila vjerodostojnost podataka samo u dva predmeta od dostavljenih jedanaest i to po jedan sa područja Trebinja i Banja Luke. Svih devet korisnika za koje nije potvrđena ispravnost medicinske dokumentacije pravo na invalidsku penziju ostvarili su 2008. i 2009. godine, kada je godišnje pravo na invalidsku penziju ostvarivalo preko 3.500 osiguranika. To je za npr. tri i po puta više u odnosu na 1.086 korisnika prava na invalidsku penziju koji su to pravo ostvarili u toku prošle godine.
Ispravnost medicinske dokumentacije kod Klinike “Dr Laza Lazarević” nije potvrđena za: P.R. (1966), iz Trebinja, pravo od 2009, K.N. (1956), iz Berkovića, pravo od 2008, P.M. (1956), iz Nevesinja, pravo od 2009, V.B. (1958), iz Nevesinja, pravo od 2005, Ć.B.(1956), pravo od 2008, P.M. (1960), iz Nevesinja, pravo od 2008, S.B.(1964) iz Bileće, pravo od 2009. godine. Najmlađi sa ovog spiska sa područja Trebinja je S. B. iz Bileće rođen je 1964. godine, a pravo na invalidsku penziju ostvario je 2009. godine, tj. u 45 godini života, najstariji K.N. iz Berkovića rođen je 1956. godine, a pravo je ostvario 2008. godine, tj. u 52. godini života.
Kada je riječ o korisnicima prava sa područja filijale Banja Luka, ova renomirana beogradska klinika precizno je navela da je samo jedan od tri korisnika prava u toj ustanovi bolnički liječen u toku 1999. i 2000. godine i da su obrasci sa dijagnozama ispravni, dok je za dva preostala korisnika navedeno da uvidom u njihovu medicinsku dokumentaciju nema podataka da su ikada liječeni u toj Klinici. Korisnik prava T.G. iz Banja Luke je rođen 1966. godine, pravo na invalidsku penziju ostvario je 2006. godine, tj. sa 40 godina života, a drugi korisnik R.A. takođe iz Banja Luke, rođen 1966. godine pravo na invalidsku penziju ostvario je 2009. godine tj. sa 43 godine života.
JU Kantonalna bolnica “Dr Safet Mujić” Mostar nakon provjere za 27 korisnika prava na invalidsku penziju negirala je validnost medicinske dokumentacije za 15 korisnika prava, potvrđujući da ih nema u evidenciji liječenih pacijenata te medicinske ustanove, da faksimili nekih od navedenih ljekara ne postoje, niti su ti ljekari ikada radili u toj ustanovi. To su: P.Ž.(1965) iz Trebinja, pravo od 2006, P.M.(1960) iz Nevesinja, pravo od 2008, P.D.(1958) iz Ljubinja, pravo od 2007, K.N.(1956), iz Berkovića, pravo od 2008, Č.M.(1957), iz Ljubinja, pravo od 2006, S.V.(1956) iz Trebinje, pravo od 2006, Š.D.(1956) iz Ljubinja, pravo od 2008, K.D.(1959) iz Bileće, pravo od 2007, K.S.(1952) iz Nevesinja, pravo od 2006, Ć.B.(1956) iz Berkovića, pravo od 2008, Š.M.(1954) iz Ljubinja, pravo od 2007, M.M.(1958) iz Ljubinja, pravo od 2007, K.Z. (1956) iz Bileće, pravo od 2006, Š.S.(1956) iz Ljubinja, pravo od 2006. i P.R.(1960) iz Trebinja, pravo od 2009. godine. Najmlađi sa korisnika prava na invalidsku penziju sa ovog spiska P.Ž. rođen je 1965. godine, a pravo je ostvario 2006. godine, tj. u 41. godini života. Najstariji sa ovog spiska, K.S. rođen je 1952. godine, a pravo na invalidsku penziju ostvario je 2006. tj. u 54 godini života.
Opredjeljenje Fonda PIO i Vlade Republike Srpske je nastavak u borbi na otkrivanju svih onih koji su u ranijem periodu pravo na invalidsku penziju ostvarivali na nelegalan način i njihovom procesuiranju.
Odlučnost Fonda PIO u borbi protiv svih prevarnih oblika prilikom ostvarivanja prava na invalidsku penziju, jasna je poruka svima koji su i pomislili na tako nešto, da odustanu od te namjere, te da pravo na invalidsku penziju mogu ostvariti isključivo na zakonom propisan način.
Pojedinačne obustave penzija u 2015. godini
U okviru akcije „Stop prevarama do penzije pošteno“ koja se aktivno sprovodi od 2012. godine, Fond je zaključno sa 31.12.2015. godine izvršio pojedinačnu obustavu 115.420 penzija. Od toga u isplatu je ponovo vraćeno svega 22.015 penzija ili tek, svaka peta. Protekla godina bila je “rekordna” u obustavi penzija sa ukupno 45.749 pojedinačnih obustava, što je za 56,85% više nego u 2014. godini. Ukupno posmatrano, Fond je u poslednje četiri godine doslednom primjenom zakonskih propisa i kontrolnih procedura, te pravovremenom obustavom isplate penzija za, u tom momentu nelegalne korisnike prava, ostvario uštedu od blizu 24 miliona KM.
U 2015. godini izvršena je obustava isplate penzija u 45.749 pojedinačnih slučajeva. Od toga je nakon dostave zakonom propisane dokumentacije u isplatu ponovo uključeno 9.860 pojedinačnih slučajeva.
Najvećim dijelom obustave se odnose na neblagovremenu dostavu potvrda o životu, ško-lske potvrde za korisnike prava na porodičnu penziju, ali i zbog utvrđivanja novih či-njenica otkrivenih svakodnevnom kontrolom, te na osnovu prijava savjesnih građana.
Ovakvi rezultati u borbi protiv nelegalnog korištenja prava na isplatu penzija ostva-reni su zahvaljujući odlučnosti i preduzetim mjerama od strane Fonda kako bi se stalo ukraj nelegalnim korisnicima i potpisanim sporazumima o elektronskoj razmjeni poda-taka sa penzijskim fondovima država u okruženju.
Postupajući na ovaj način, Fond sprečava svaki pokušaj ostvarivanja prava na nelegalan način a istovremeno utiče na smanjenje mogućnosti za nastanak preplate penzije, čija povrat vođenjem parnica u regresnim postupcima, najčešće traje duži vremenski period, sa neizvješnoću povrata cjelokupno preplaćenih sredstava.