Pitanja i odgovori

Postupak za ostvarivanje prava na starosnu ili invalidsku penziju pokreće se na zahtjev osiguranika, dok se postupak za ostvarivanje prava na porodičnu penziju pokreće na zahtjev člana porodice umrlog osiguranika, odnosno člana porodice umrlog korisnika starosne ili invalidske penzije.

Zahtjev za ostvarivanje prava na penziju predaje se prema mjestu posljednjeg osiguranja u najbližu Poslovnicu Fonda, poštom ili posredstvom drugog nosioca osiguranja?

U zavisnosti od vrste prava koja se traži zavisi i spisak potrebne dokumentacije, koji je ponuđen na samom obrascu zahtjeva, s tim što je ostavljena mogućnost za proširenje tog spiska, kada se prema okolnostima u konkretnom slučaju ukaže potreba za tim. Obrazac zahtjeva možete preuzeti na ovom sajtu.

Pravo na penziju obezbjeđuje se nakon prestanka osiguranja, izuzev kada je u pitanju osiguranik samostalnih djelatnosti, osiguranik vjerski službenik ili osigurank poljoprivrednik koji može ostvariti pravo na starosnu penziju dok se nalazi u osiguranju.

Ne. U staž osiguranja  sa efektivnim trajanjem  računa se vrijeme koje je osiguranik poslije 15. godine života proveo u obaveznom i dobrovoljnom osiguranju, a za koje je uplaćen doprinos.

Penzijski staž na osnovu kojeg se ostvaruju prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja obuhvata staž osiguranja i poseban staž, dok se pod stažom osiguranja podrazumijeva staž osiguranja sa efektivnim trjanjem i staž osiguranja sa uvećanim trajanjem.

Poseban staž u dvostrukom trajanju utvrđuje Fond za penzijsko i invalidsko osiguranje RS na osnovu pravosnažnog rješenja o kategorizaciji boraca, koje donosi ministarstvo nadležno za pitanje boraca, a po ličnom zahtjevu pripadnika Oružanih snaga SFRJ, pripadnika VRS ili pripadnika MUP-a.

Samo ukoliko postoji rješenje Fonda PIO kojim je utvrđen poseban staž, isti se može računati u ukupan penzijski staž.

Da, licu kome je u skladu sa članom 37. Zakona utvrđen poseban staž u dvostrukom trajanju Fond će na lični zahtjev ukinuti rješenje kojim je taj staž utvrđen.

Uslove za ostvarivanje prava na starosnu, invalidsku i porodičnu penziju možete pogledati na ovom sajtu iskazane u tabelama u dijelu koji se odnosi na prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja.

Udovica kojoj je pravo na porodičnu penziju, ostvarenu po osnovu obavljanja roditeljske dužnosti prema djeci, prestalo prije navršenih 50, a poslije navršenih 45 godina života, može ponovo ostvariti pravo na porodičnu penziju kada navrši 50 godina života.

Udovica koja do smrti supruga nije navršila 50 godina života, ali je imala navršenih 45 godina života, ima pravo na porodičnu penziju kada navrši 50 godina života.

Udovica koja nije ostvarila pravo na porodičnu penziju po osnovu obavljanja roditeljske dužnosti, a imala je 45 i više godina života u momentu prestanka prava na porodičnu penziju djeci, može ostvariti pravo na porodičnu penziju kada navrši 50 godina života.

Udovac kojem je pravo na porodičnu penziju, ostvarenu po osnovu obavljanja roditeljske dužnosti prema djeci, prestalo prije navršenih 60, a poslije navršenih 55 godina života, može ponovo ostvariti pravo na porodičnu penziju kada navrši 60 godina života.

Udovac koji do smrti supruge nije navršio 60 godina života, ali je imao navršenih 55 godina života, ima pravo na porodičnu penziju kada navrši 60 godina života.

Ne, pravo na porodičnu penziju ne obezbjeđuje se članu porodice koji je pravosnažnom presudom osuđen za krivično djelo čija je posljedica smrt osiguranika, odnosno korisnika lične penzije.

Ne, korisniku prava na porodičnu penziju, koji stekne status osiguranika, obustavlja se isplata penzije za period trajanja osiguranja.

Visina penzije zavisi od dužine ukupnog penzijskog staža i vrijednosti ostvarenih plata, a određuje se primjenom bod sistema.

Izračunavanje penzije po bod sistemu odvija se u nekoliko faza prema sljedećoj formuli:

• OSTVARENA PLATA OSIGURANIKA : PROSJEČNA PLATA U ISTOJ KALENDARSKOJ GODINI = GODIŠNjI LIČNI KOEFICIJENT

• ZBIR GODIŠNjIH LIČNIH KOEFICIJENATA : ZBIROM PERIODA ZA KOJI SU OBRAČUNATI = LIČNI KOEFICIJENT

• LIČNI KOEFICIJENT X UKUPAN PENZIJSKI STAŽ = LIČNI BOD

• LIČNI BOD X OPŠTI BOD = PENZIJA

Kod izračunavanja godišnjeg ličnog koeficijenta uzima se u obzir plata, odnosno osnovica osiguranja za svaku godinu u kojoj je osiguranik radio na teritoriji bivše BiH i Republike Srpske, počev od 1. januara 1970.  do godine koja prethodi godini ostvarivanja prava, izuzev 1992. i 1993. godine i može iznositi najviše 4. Za određivanje ličnog boda osiguranika penzijski staž može iznositi najviše 40 godina. Vrijednost opšteg boda utvrđena je zakonom i redovno se usklađuje od 1. januara svake godine prema procentu promjene prosječne neto plate u Republici u prethodnoj godini, a vanredno se usklađuje u odgovarajućem procentu na osnovu Odluke Vlade Republike Srpske.

Osiguraniku koji pored penzijskog staža ostvarenog na teritoriji Republike Srpske, odnosno teritoriji bivše BiH koja je sada u nadležnosti Republike Srpske, ima staž osiguranja ostvaren i na teritoriji nekog drugog nosioca osiguranja, a pod uslovom da bez tog staža ne ispunjava uslove za ostvarivanje prava na penziju, određuje se srazmjerni dio penzije prema sljedećoj formuli:

Visina penzije određena u zavisnosti od dužine ukupnog penzijskog staža i vrijednosti ostvarenih plata, dijeli se sa ukupnim penzijskim stažom i množi sa penzijskim stažom koji pada na teret Fonda PIO RS.

Zakon o penzijskom i invalidskom osiguranju poznaje redovno godišnje usklađivanje penzija i vanredno usklađivanje penzija. Redovno usklađivanje penzija vrši se 1. januara svake godine prema procentu koji predstavlja polovinu zbira procenta promjene prosječne neto plate i procenta promjene potrošačkih cijena na godišnjem nivou u Repblici u prethodnoj godini, a ukoliko su statistički pokazatelji negativni ne vrši se redovno usklađivanje penzija. Vanredno usklađivanje penzija se vrši prema Odluci Vlade Republike Srpske u određenom procentu.

Visina porodične penzije zavisi od broja članova porodice, a određuje se u procentu od 70% za jednog člana, 80% za dva člana, 90% za tri člana i 100% za četiri i više članova porodice od penzije koja je pripadala korisniku na dan smrti, odnosno od invalidske penzije koja bi pripadala osiguraniku na dan smrti.

Korisniku kome je penzija određena u manjem iznosu od najnižeg iznosa penzije isplaćuje se najniža penzija. U skladu sa Odlukom Vlade Republike Srpske broj: 04/1-012-2-100/24 od 25. januara 2024. godine („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj: 9/24) počev od 01.01.2024. godine određuju se iznosi najniže penzije, u smislu člana 85. Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju, koji zavise od dužine penzijskog staža i to:

• • najniža penzija za penzijski staž do 15 godina iznosi 300,61 KM,
  • najniža penzija za 15-20 godina penzijskog staža iznosi 360,76 KM,
  • najniža penzija za 20-30 godina penzijskog staža iznosi 420,90 KM,
  • najniža penzija za 30-40 godina penzijskog staža iznosi 481,08 KM,
  • najniža penzija za 40 godina i više penzijskog staža iznosi 601,35 KM.

Odredbe o najnižoj penziji  Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju ne odnose se na srazmjerne penzije ostvarene primjenom međunarodnih ugovora o socijalnom osiguranju i Sporazuma o međusobnim pravima i obavezama  u sprovođenju penzijskog i invalidskog osiguranja u BiH.

Činjenice od uticaja na korišćenje, odnosno obim prava na porodičnu penziju su: sticanje statusa osiguranika u obaveznom ili dobrovoljnom osiguranju, redovno školovanje, završetak redovnog školovanja, stupanje u brak, promjena adrese itd.

Korisnici porodične penzije – djeca umrlog osiguranika ili korisnika lične penzije na redovnom školovanju starosne dobi od 15. do 26. godine su obavezna na početku svake školske godine dostaviti potvrdu o redovnom školovanju, a po završetku redovnog školovanja dokaz o završenom redovnom školovanju (svjedočanstvo, odnosno diplomu). U slučaju nedostavljanja iste isplata penzije će se obustaviti.

Korisnik penzije kome se isplata vrši van Republike Srpske obavezan je na kraju kalendarske godine Fondu dostaviti potvrdu o životu. Obrazac potvrde o životu možete preuzeti na ovom sajtu. U slučaju nedostavljanja iste isplata penzije će se obustaviti.

Pravo na penziju prestaje smrću korisnika, kada u toku korišćenja prestanu da postoje uslovi za ostvarivanje prava, kada se naknadno utvrdi da nisu postojali uslovi za ostvarivanje prava i na zahtjev korisnika.

Možete se obratiti telefonskim putem stručnom saradniku za pružanje pravne pomoći u nadležnoj filijali, a brojeve telefona možete naći na ovom sajtu.

Filijala Fonda PIO RS na čijem ste području imali posljednje osiguranje je nadležna za postupanje u Vašem predmetu, izuzev ukoliko je od posljednjeg osiguranja proteklo više od 12 mjeseci, kada je za postupanje nadležna filijala na čijem području imate prebivalište.

Pravo na isplatu pogrebnih troškova za umrlog korisnika ima lice koje je snosilo pogrebne troškove, odnosno troškove sahrane. Obrazac zahtjeva možete preuzeti na ovom sajtu.

Zahtjev za isplatu pogrebnih troškova za umrlog korisnika podnosi se nakon sahrane penzionera, a krajnji rok za podnošenje zahtjeva je tri godine računajući od momenta smrti korisnika.